Ιστορία της Ελλάδος

Ιστορία της Ελλάδος ΜΣΤ΄

Ολιβιέρου Γολδσμιθίου, Βιέννη 1805

σκληρή παιδεία

Όλαι αι επιδεικτικαί απιστήμαι ήσαν εξωρισμέναι απ' αυτήν την απλήν Αριστοκρατίαν, επειδή η μόνη σπουδή των Σπαρτιατών ην, να υποφέρωσι κληραγωγίας και κόπους, και η μόνη καύχησίς των να υποτάσσωνται, μεταχειριζόμενοι κάθε τέχνην του να σκληρυνθώσιν εναντίον παντός μέλλοντος κινδύνου. Προς τούτο συνείθιζον κάθε χρόνον να δαίρωσι τα παιδία εις τον βωμόν της Αρτέμιδος, και όποιον υπέφερε τούτο με την μεγαλωτάτην ανδρείαν, εκηρύττετο νικητής επί παρουσία γονέων, και συγγενών, και όλης της πόλεως. και πολλά απέθνησκον υπό αυστηρότητος της παιδείας, χωρίς καν να στενώσωσιν, ή να δείξωσι παράπονον, ή λύπην(1).

Και αυτοί οι πατέρες των, όταν τα έβλεπον κατηματωμένα, και κατατετραυματισμένα, και έτοιμα να εκπνεύσωσι, παρεκίνουν αυτά να υπομείνωσιν έως τέλους σταθερώς και ανδρείως. Ο Πλούταρχος, ο οποίος λέγει, ότι είδε πολλά παιδία, οπού απέθανον απ' αυτήν την σκληρήν παιδείαν(2), μας βεβαιοί περί ενός παιδός, οπού έκλεψε μίαν αλώπεκα, και κρύψας υπό τον χιτώνα του, επρόκρινε κάλλιον να ξεσχίση η αλώπηξ και αυτά τα έντερά του, παρέξ να φανερώση την κλοπήν(3)

(1) Πλουτ. Cic. quaest. Tusc. 11. 14. Seneka de providentia.

(2) Εάν ο Πλούταρχος δεν αντέγραψε κατά λέξιν παλαιόν τινα Συγγραφέα, ψεύδεται, επειδή τοιούτον τι εις τον καιρόν του δεν υπήρχεν. Ιδέ Beds Uberfessung. Seite 25.

(3) Πλ. εν Λυκ. Αύτη εστάλη ίσως υπό τινος Σπαρτιάτου από το κυνηγέσιον κατά την συνήθειαν.

Ιστορία της Ελλάδος

Ιστορία της Ελλάδος ΜΕ΄

Ολιβιέρου Γολδσμιθίου, Βιέννη 1805

περί της εκπαιδεύσεως των παίδων

Τα δε παιδία οπού εγεννώντο χωρίς τινος μεγάλου σωματικού ελαττώματος, ενεγράφοντο ως παιδία της επαρχίας, και παρεδίδοντο εις τους γονείς των, διά να ανατραφώσι με αυστηρότητα και σκληραγωγίαν, τα οποία συνειθίζοντο εκ νεαράς ηλικίας να μη κάμνωσι διαφοράν εις τα φαγητά, να μη φοβώνται εις το σκότος, ή ότε αφήνοντο μόνα, να μη κλαυθμυρίζωσι, να περπατώσιν ανυπόδητα, να κοιμώνται κατά γης, να φορώσι τα αυτά ιμάτια χειμώνος και θέρους, και να μη φοβώνται ουδαμώς τους ομήλικάς των. Όταν δε εγίνοντο επτά χρόνων, ελαμβάνοντο από τους γονείς, και παρεδίδοντο εις τα διά την δημοσίαν ανατροφήν διωρισμένα σχολεία, όπου η άσκησίς των ην ως μία προπαρασκευή εις την σκληραγωγίαν, εγκράτειαν, και υπακοήν, και το σοφώτερον και εμειρότερον τούτων είχε την εξουσίαν να διοική, και να παιδεύη τα απειθή. Αλλά και αυταί αι περιδιαβάσεις, και γυμνάσειςτων ήσανδιατεταγμέναι κατά την αυστηροτάτην παιδείαν, και πλήρεις πόνων και σκληραγωγιών. Επειδή περιεπάτουν ανυπόδητα, ξυρισμένα την κεφαλήν, και εμάχοντο αναμεταξύ των γυμνά. Εις την τράπεζαν συνείθιζον οι διδάσκαλοι να διδάσκωσι τα παιδία, ερωτώντες αυτά προβλήματα περί ηθικών πράξεων, και περί αρετών των περιφανεστέρων συγχρόνων ανδρών. Τα δε παιδία έπρεπε να δίδωσι ταχείαν, και ζωηράν απόκρισιν με λόγους όσον το δυνατόν Λακωνικούς, ήτοι συντομωτάτους, επειδή η Λακωνική διάλεκτος ην τόσον φειδόλογος, όσον εξ εναντίας τα νομίσματα ήσαν βαρέα και ογκώδη

Ιστορία της Ελλάδος

Ιστορία της Ελλάδος ΜΔ΄
Ολιβιέρου Γολδσμιθίου, Βιέννη 1805

Καιάδας

Μία τοιαύτη αυστηρά προσταγή, ήτις απηγόρευε πάσαν ηδονήν και πολυτέλειαν, δεν ήρεσκε παντελώς τοις πλουσίοις, οίτινες εύρισκον οσημέραι προφάσεις να ονειδίζωσι τον Νομοθέτην διά τας καινοτομίας του. Διό συνέβαινον συχνοί θόρυβοι, και εις ένα τούτων νεανίσκος τις, ονομαζόμενος Άλκανδρος, απέκοψε τον ένα οφθαλμόν του Λυκούργου, προς ον όμως ευρισκόμενος ευνοϊκώς ο λαός, και θυμωθείς επί τη τόλμη του Αλκάνδρου, περέδωκε τούτον εις χείρας του Λυκούργου, διά να τον παιδεύση κατ’ αξίαν. Αλλ’ ο Λυκούργος αντί να θυμωθή αλόγως, ωκειώσατο τον εχθρόν του με κάθε τέχνην ευνοίας τε και φιλίας, ώστε τελευταίον ο πονηρότατος και αυθαδέστατος από όλους τους Σπαρτιάτες πρότερον, εγένετο νυν ο νουνεχέστατος και σωφρονικώτατος, και ο χρησιμώτατος συμβοηθός προς στερέωσιν των νέων νόμων του Λυκούργου.

Κατ’ αυτόν τον τρόπον επιμένων ο Λυκούργος σταθερώς εις τους σκοπούς του, και απτόητος εις κάθε ενάντιον, επεχείρισε την μεταρρύθμισιν, και διακόσμισιν των ηθών των συμπολιτών του. Επειδή δε η ανατροφή των παίδων ην η πρωτίστη φροντίς ενός Νομοθέτου, εφρόντισε πρωϊμώτατα να ενστάξη εν ταις ψυχαίς των παίδων τοιαύτας αρχάς, καθ’ ας έμελλον να γεννώνται τρόπον τινά με συναίσθησιν τάξεως και παιδείας. Η καθολική δόξα του ην, ότι τα παιδία ήσαν το κύριον κτήμα της πατρίδος, και ανήκον περισσότερον εις την πολιτείαν, παρέξ εις τους γονείς των(1). Όθεν και ήρξατο κατ’ αυτήν την σύλληψιν αυτών, υποχρεώνων πάσαν μητέρα να μεταχειρίζεται τοιαύτην δίαιταν και γύμνασιν, οία εχρειάζετο προς γέννησιν ενός ανδρείου, και υγιούς παιδίου. Επειδή δε κατ’ εκείνον τον καιρόν όλοι οι νόμοι φέρουσιν ίχνη εν εαυτοίς της σκληρότητος, και αγριότητος των καιρών, δεν είναι παράδοξον, αν ο Λυκούργος διώρισε να κρημνίζωνται εις ένα βάραθρον (Αποθέτας) πλησίον του όρους Ταϋγέτου όλα τα παιδία, οπού ήσαν δύσμορφα, αδύνατα, και επομένως άχρηστα εις μίαν ταλαιπωρητικήν, και εύτονον ζωήν. Τούτο εθεωρείτο ως δημοσία τιμωρία των μητέρων. Και αυτός επενοήθη ο συντομώτερος δρόμος, διά να ελευθερωθή η πατρίς από παντός μέλλοντος οχληρού βάρους.

(1) Αριστ. Πολ. Βιβλ. Η΄.

Ιστορία της Ελλάδος

Ιστορία της Ελλάδος ΜΓ΄
Ολιβιέρου Γολδσμιθίου, Βιέννη 1805.

Ο Μέλας Ζωμός

Και αυτά τα παιδία ελάμβανον μέρος εις αυτά τα συσσίτια, όπου εισήγοντο ως εις διδασκαλεία σωφροσύνης τε και μετριότητος. Εις αυτά τα λιτά συμπόσια ήσαν απηγορευμέναι αι αισχραί και απαίδευτοι ομιλίαι, αι πολύλογοι διατριβαί, και η μεγαληγορία. Καθείς εσπούδαζε να εκφράζη τα νοήματά του με την ενδεχομένην ευκρίνειαν και συντομίαν, και η μεν αγχίνοια ην ο άρτυμα των φαγητών, η δε άκρα σιωπή έδιδε την ασφάλειαν εις την διατριβήν(1). Ευθύς οπού νέος τις εισέβαινε εις το συσσίτιον, ο πρεσβύτερος της συντροφίας συνείθιζε να λέγη προς τον νέον, δεικνύων με τον δάκτυλον προς την θύραν. Χωρίς να ομιλήσης έξω τίποτε, πορεύου ταύτην την οδόν(2). Το δε συνηθέστερον αυτοίς φαγητόν ην ο μέλας ζωμός, του οποίου η κατασκευή δεν είναι άγνωστη, πλην κρέας δεν περιείχεν, επειδή αυτοί δεν το έτρωγον, και ημπορεί να ωμοίαζε με τους από φακών ζωμούς, οπού συνεθίζονται μέχρι της σήμερον κατά την Ήπειρον. Ο Διονύσιος ο τύραννος(3) εύρεν αυτόν πολλά αηδή, προς ον όμως ορθώς απεκρίθη ο μάγειρος, ότι ο ζωμός ην πολλά αηδής, μη ων αρτυμένος με πείναν(4).

(1) Wit was admitted to season the banquet, and secrecy to give it security.
(2) Διά τούτων έξω λόγος ουκ εκπορεύεται. Πλουτ. εν Λυκ.
(3) Cic. quaest. Tusc. lib. 5.
(4) Εν ανάκδοτον εξ Αθηναίου του Δειπνοσοφιστού (Η΄. Κεφ. 6.) είναι αξιοσημείωτον. Συβαρίτης τις συνέφαγε κατά τύχην μετά των Σπαρτιατών, και μετά το φαγείν είπε προς τούτους, ότι αυτοί ήσαν ανδρειότατοι πάντων, επειδή ασυγκρίτως μυριάκις ήθελε προτιμήση τις τον θάνατον, παρά να φάγη τον αθλιέστατον μέλαν ζωμόν των.