Ιστορία της Ελλάδος Ι΄Ολιβιέρου Γολδσμιθίου, Βιέννη 1805
__________
Κεφάλαιον Α΄
Περί της αρχαιοτάτης καταστάσεως της Ελλάδος.
Αι πρώται ειδήσεις οπού έχομεν διά κάθε τόπον είναι μυθώδεις και αβέβαιοι. κάθε απάτη ευρίσκει ραδίαν πάροδον εις ένα αφώτιστον έθνος, επειδή η αμάθεια είναι η μήτηρ της ευπιστίας. Διό δεν πρέπει να δώσωμεν πίστιν εις όσα παρέδωκαν ημίν οι Έλληνες περί της αρχαιοτάτης αυτών καταστάσεως. Οι δε πρώτοι οπού άρχησαν να διηγώνται τας πράξεις των συμπολιτών είναι οι Ποιηταί, των οποίων η τέχνη είναι να θέλγωσι την φαντασίαν, μη φροντίζοντες μηδέ αυτής της πιθανότητος. Εκ τούτου αι αρχαιόταται παραδόσεις της Ελλάδος παριστώσιν ημίν μόνον μηχανήματα θεών και ημιθέων, τεράστια συμβάντα ηρώωντε και γιγάντων, φθοράς δρακόντων και θηρίων, και εν γένει όλην την δύναμιν των μαγειών και της γοητείας, και ο άνθρωπος μόλις φαίνεται να έχη τινά κοινωνίαν εις την εικόνα. και εν ω ο αναγνώστης περιτρέχει ακαταπαύστως τας χαριεστέρας σκηνάς, οπού ημπορεί να παραστήση η φαντασία, δεν βλέπει σχεδόν ποτέ πράξεις ενός πλάσματος ομοίου με αυτόν.
Όθεν ήθελεν είναι μάταιον, και έξω του ημετέρου σκοπού να περιγράψωμεν ως ιστορίας διηγήσεις, οπού δεν ενομίσθησαν ποτέ αληθείς. Μερικοί Συγγραφείς κατέβαλον μεν πολλούς πόνους, ίνα διακρίνωσι την αλήθειαν από τον μύθον, και ούτω να μας δώσωσι μίαν αδιασπαστον διήγησιν από αρχής της σκοτεινής παραδόσεως, έως της πρώτης καταβολής της αληθούς και ανενδοιάστου Ιστορίας, αλλ’ ούτοι εμόρφωσαν έκαστος την Μυθολογίαν κατά το δοκούν, και έδωσαν εις κάθε μύθον το σχήμα της πιθανότητος, αντί π.χ. του χρυσού δέρατος, οπού ήρπασεν ο Ιάσων από την Κολχίδα μετά των Αργοναυτών, εννοούσι μεγάλους θησαυρούς. αντί της Χιμαίρας, οπού ηφάνισεν ο Βελερεφόντης, την εξομάλισιν ενός όρους προς κατοικίαν. αντί της επτακεφάλου Ύδρας, οπού κατεδάμασεν ο Ηρακλής, την νίκην ενός ληστού, κτ.
Κατ’ αυτόν τον τρόπον βιάζουσι τας εικόνας μιας μεγάλης φαντασίας να λάβωσι μίαν σοβαράν και σπουδαίαν μορφήν, και απατώσι διά τούτου τον Αναγνώστην περισσότερον, παριστώντες εις αυτόν υπό το σχήμα της αληθείας, εκείνο οπού έπρεπε να είναι μόνον προς ηδονήν και ψυχαγωγίαν του.
Διά τούτο ο μυθώδης αιών της Ελλάδος πρέπει να καταλιμπάνηται από την ιστορίαν. Τώρα είναι πλέον πολλά αργά, διά να ημπορέσωμεν να διακρίνωμεν τα μέρη, οπού υπάρχουσιν εν τη φύσει πραγματιωδώς, από εκείνα οπού υφίστανται μόνον κατά φαντασίαν, επειδή δεν έχομεν κανένα ίχνος, οπού να μας οδηγήση εις αυτήν την σκολιάν και λαβυρινθώδη αναζήτησιν. Η δρόσος της συγής εξατμίσθη, όθεν ήθελεν είναι μάταιον να ζητήτις να κυνηγή εν σταθερά μεσημβρία. Ικανόν λοιπόν είναι εις ημάς να παρατηρήσωμεν, ό,τι η Ελλάς, ως και αι περισσότεραι επαρχίαι, περί της αρχής των οποίων έχομεν τινά είδησιν, ήτον κατ’ αρχάς διηρημένη εις πολλάς μικράς πολιτείας, ων εκάστη είχε τον ξεχωριστόν βασιλέα της. Η παλαιά Ελλάς, ήτις είναι νυν το μεσημβρινόν μέρος της ευρωπαϊκής Τουρκίας, περιωρίζετο προς μεν ανατολάς από το Αιγαίον πέλαγος, το νυν Αρχιπέλαγος, προς μεσημβρίαν δε από το Κρισσαίον, προς δυσμάς από το Ιώνιον, και προς Άρκτον από την Ιλλυρίαν και Θράκην[1]. Τόση ολίγη ήτον ως προς το ποσόν η έκτασις της γης, εξ ης προήλθον όλαι αι τέχναι του τε πολέμου και της ειρήνης, εξ ής προέκυψαν οι μέγιστοι στρατηγοί, φιλόσοφοι, ποιηταί, ζωγράφοι, αρχιτέκτονες, και αδριαντοποιοί, εφ’ οις ημπορούσε να καυχηθή ποτέ όλος ο κόσμος, ήτις κατετρόπωσε τους δυνατωτάτους Μονάρχας, διεσκόρπισε τα μεγαλήτερα στρατεύματα, οπού εφάνησαν ποτέ εις την γην, και τέλος εφάνη διδάσκαλος όλης της ανθρωπότητος.
Κεφάλαιον Α΄
Περί της αρχαιοτάτης καταστάσεως της Ελλάδος.
Αι πρώται ειδήσεις οπού έχομεν διά κάθε τόπον είναι μυθώδεις και αβέβαιοι. κάθε απάτη ευρίσκει ραδίαν πάροδον εις ένα αφώτιστον έθνος, επειδή η αμάθεια είναι η μήτηρ της ευπιστίας. Διό δεν πρέπει να δώσωμεν πίστιν εις όσα παρέδωκαν ημίν οι Έλληνες περί της αρχαιοτάτης αυτών καταστάσεως. Οι δε πρώτοι οπού άρχησαν να διηγώνται τας πράξεις των συμπολιτών είναι οι Ποιηταί, των οποίων η τέχνη είναι να θέλγωσι την φαντασίαν, μη φροντίζοντες μηδέ αυτής της πιθανότητος. Εκ τούτου αι αρχαιόταται παραδόσεις της Ελλάδος παριστώσιν ημίν μόνον μηχανήματα θεών και ημιθέων, τεράστια συμβάντα ηρώωντε και γιγάντων, φθοράς δρακόντων και θηρίων, και εν γένει όλην την δύναμιν των μαγειών και της γοητείας, και ο άνθρωπος μόλις φαίνεται να έχη τινά κοινωνίαν εις την εικόνα. και εν ω ο αναγνώστης περιτρέχει ακαταπαύστως τας χαριεστέρας σκηνάς, οπού ημπορεί να παραστήση η φαντασία, δεν βλέπει σχεδόν ποτέ πράξεις ενός πλάσματος ομοίου με αυτόν.
Όθεν ήθελεν είναι μάταιον, και έξω του ημετέρου σκοπού να περιγράψωμεν ως ιστορίας διηγήσεις, οπού δεν ενομίσθησαν ποτέ αληθείς. Μερικοί Συγγραφείς κατέβαλον μεν πολλούς πόνους, ίνα διακρίνωσι την αλήθειαν από τον μύθον, και ούτω να μας δώσωσι μίαν αδιασπαστον διήγησιν από αρχής της σκοτεινής παραδόσεως, έως της πρώτης καταβολής της αληθούς και ανενδοιάστου Ιστορίας, αλλ’ ούτοι εμόρφωσαν έκαστος την Μυθολογίαν κατά το δοκούν, και έδωσαν εις κάθε μύθον το σχήμα της πιθανότητος, αντί π.χ. του χρυσού δέρατος, οπού ήρπασεν ο Ιάσων από την Κολχίδα μετά των Αργοναυτών, εννοούσι μεγάλους θησαυρούς. αντί της Χιμαίρας, οπού ηφάνισεν ο Βελερεφόντης, την εξομάλισιν ενός όρους προς κατοικίαν. αντί της επτακεφάλου Ύδρας, οπού κατεδάμασεν ο Ηρακλής, την νίκην ενός ληστού, κτ.
Κατ’ αυτόν τον τρόπον βιάζουσι τας εικόνας μιας μεγάλης φαντασίας να λάβωσι μίαν σοβαράν και σπουδαίαν μορφήν, και απατώσι διά τούτου τον Αναγνώστην περισσότερον, παριστώντες εις αυτόν υπό το σχήμα της αληθείας, εκείνο οπού έπρεπε να είναι μόνον προς ηδονήν και ψυχαγωγίαν του.
Διά τούτο ο μυθώδης αιών της Ελλάδος πρέπει να καταλιμπάνηται από την ιστορίαν. Τώρα είναι πλέον πολλά αργά, διά να ημπορέσωμεν να διακρίνωμεν τα μέρη, οπού υπάρχουσιν εν τη φύσει πραγματιωδώς, από εκείνα οπού υφίστανται μόνον κατά φαντασίαν, επειδή δεν έχομεν κανένα ίχνος, οπού να μας οδηγήση εις αυτήν την σκολιάν και λαβυρινθώδη αναζήτησιν. Η δρόσος της συγής εξατμίσθη, όθεν ήθελεν είναι μάταιον να ζητήτις να κυνηγή εν σταθερά μεσημβρία. Ικανόν λοιπόν είναι εις ημάς να παρατηρήσωμεν, ό,τι η Ελλάς, ως και αι περισσότεραι επαρχίαι, περί της αρχής των οποίων έχομεν τινά είδησιν, ήτον κατ’ αρχάς διηρημένη εις πολλάς μικράς πολιτείας, ων εκάστη είχε τον ξεχωριστόν βασιλέα της. Η παλαιά Ελλάς, ήτις είναι νυν το μεσημβρινόν μέρος της ευρωπαϊκής Τουρκίας, περιωρίζετο προς μεν ανατολάς από το Αιγαίον πέλαγος, το νυν Αρχιπέλαγος, προς μεσημβρίαν δε από το Κρισσαίον, προς δυσμάς από το Ιώνιον, και προς Άρκτον από την Ιλλυρίαν και Θράκην[1]. Τόση ολίγη ήτον ως προς το ποσόν η έκτασις της γης, εξ ης προήλθον όλαι αι τέχναι του τε πολέμου και της ειρήνης, εξ ής προέκυψαν οι μέγιστοι στρατηγοί, φιλόσοφοι, ποιηταί, ζωγράφοι, αρχιτέκτονες, και αδριαντοποιοί, εφ’ οις ημπορούσε να καυχηθή ποτέ όλος ο κόσμος, ήτις κατετρόπωσε τους δυνατωτάτους Μονάρχας, διεσκόρπισε τα μεγαλήτερα στρατεύματα, οπού εφάνησαν ποτέ εις την γην, και τέλος εφάνη διδάσκαλος όλης της ανθρωπότητος.
[1] Η Ελλάς διηρέθη εις πέντε επαρχίας, εις την Πελοπόννησον, κυρίως Ελλάδα, Ήπειρον, Θεσσαλίαν, και Μακεδονίαν, ων η μεν Πελοπόννησος εμεπεριείχε το βασίλειον της Σικυώνος, του Άργους, της Κορίνθου, Μεσσήνης, Αζαΐας, Αρκαδίας τε και Λακεδαιμονίας. η δε Ελλάς το βασίλειον της Αττικής, των Μεγάρων, της βοιωτίας, Λοκρίδος, Δωρίδος, Φωκίδος, και Αιτωλίας. εν δε τη Ηπείρω κατώκουν οι Μολοσσοί, Αμφίλοχοι, Δρύοπες, Χάονες, Θεσπρώτιοι κτ. η δε Θεσσαλία περιελάμβανε την Θεσσαλιώτιν, Εστιαιώτιν, Πελασγιώτιν, Φθιώτιν, και Μαγνησίαν. εν δε τη Μακεδονία κατώκεν ως 150 διάφορα έθνη κατά τον Πλίνιον Βιβλ. Δ΄. 10 Επί των Ρωμαίων διηρέθη η Ελλάς εις δύο, εις την Μακεδονίαν, και Αχαΐαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου